Kayabey Camii
Kayabey Camii
Konum ve çevre özellikleri
Günümüzde Balıkesir ili Karesi ilçesinin sıkışık arka sokaklarında kalmış Kayabey Camisinden bahsetmek istiyorum. Çok katlı yapıların caminin etrafını sarmaya başladığı görülmektedir. Kayabey ilköğretim okulunun hemen yanında bulunur. Mescit olarak inşa edilen Camisinin bulunduğu sokak Bağlar sokaktır. Bu ismin geçmişte mescit etrafındaki bağ ve bahçelerden geldiğini düşünüyorum.
Tarihçesi
Mescidin yapım tarihi 1471 yılının öncesindeki 15 yıllık bir dönemi kapsar. Candaroğullarından Kasım Bey'in oğlu Kaya Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Mescidin etrafının boş olması nedeniyle cemaatin konaklaması amacıyla Kaya Bey, mescidin bitişiğine dokuz odadan oluşan bir ev yaptırmıştır. Dokuz odalı bu evde oturacak kişilerin mescide cemaat olacak kişilerden olmaları şartı konulmuştur. Fakat mescide bitişik olarak yapılan dokuz odalı ev günümüze ulaşamamıştır.
Mescit, 1593 tarihinde Sultan III. Murad'ın emriyle minber eklenerek camiye çevrilmiştir. Böylece şehirde cuma namazı kılınabilen üçüncü cami haline gelmiştir. Onsekizinci yüzyıla ait belgelerde caminin ismi Kaya Bey Camii olarak geçmektedir.
Camiinin Doğu Girişindeki Kitabe
Caminin doğu giriş kapısı üzerinde mermer malzeme üzerine, ilk altı satırı iki kartuşa bölünerek ve yedi satır olacak şekilde, kabartma tekniği kullanılarak, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış bir kitabe bulunmaktadır. Kitabenin açıklamasından Kaya Bey Camisinin H. 1325 / M.1907 yılında Sultan II. Albdülhamit Han sayesinde tamir ettirildiği, tamir edilmesinde Mutasarrıf Ali Bey'in büyük gayretlerinin olduğu anlaşılmaktadır. Kitabenin şairi Hasbi Efendi, hattatı Hâzim Efendidir.
Mülkiyet ve Koruma Durumu
Cami ve Üçpınarlıoğlu Türbesi Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Caminin ismi 1974 yılına ait tescil fişinde Çırpılı yine Türbenin ismi de Çırpılı olarak geçmektedir.Yapıların koruma grubu Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1.grup olarak belirlenmiştir. Mülkiyetleri Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne aittir.
Geçirdiği Onarım
Cami, Balıkesir Vakıflar Bölge Müdürlüğü arşiv kayıtlarına göre 1915 ve 1986 yıllarında esaslı onarım geçirmiştir. Yapılan onarımlara ilişkin herhangi bir kitabe veya belgeye rastlanılmamıştır. Ancak 1986 yılında yapılan onarım ve onarım sonrasına ilişkin detaylı fotoğraflar bulunmaktadır.
Üçpınaroğlu Türbesi
Caminin kuzeyinde konumlanmış Üçpınarlıoğlu Türbesi kullanılan malzeme ve yapım tekniği açısından Erken Osmanlı dönemine tarihlendirilmektedir. Yapı üzerinde özgün bir kitabe bulunmamaktadır. Güney cephesindeki Türkçe olarak yazılı mermer kitabede "Hayrüddin Hoca Efendi Üçpınarlıoğlu Fatih Sultan Mehmed ile oğlu Sultan Beyazıd devirlerini yaşamış, ulu bilginlerden Kutb-ül Arifindendir.
Hicri-886 Miladi-1481" yazmaktadır. Türbenin içerisinde 978 Hicri tarihli bir mezar bulunur ve Ayaspaşa oğlu Mahmut Bey'e ait olduğu söylenir. Günümüzde türbe içerisinde mezar taşı yoktur. Mezar taşı türbenin dışında giriş kapısına yakın bir yerde bulunmaktadır. Mezar taşı Arapça yazılmıştır.
Kaynakça
-Sezai SEVİM,16.YÜZYILDA,KARESİ SANCAĞI,Ankara Üniversitesi,Doktora,Ankara 1993
-Aynur ÜNLÜYOL,ŞERİYYE SİCİLLERİNE GÖRE 18.ASRIN İLK YARISINDA BALIKESİR(1700-1730),Uludağ Üniversitesi,Doktora,Bursa 1995
-Mustafa Murat ÖNTUĞ,17.YÜZYILIN İLK YARISINDA BALIKESİR ŞEHRİNİN FİZİKİ,DEMOGRAFİK VE SOSYO-EKONOMİK YAPISI,Selçuk Üniversitesi,Doktora,Konya 2003
-Yasin UYGUN,BALIKESİR’DEKİ TARİHİ KAYA BEY, İBRAHİM BEY VE HALHALLI CAMİLERİNİN MALZEME ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI,Balıkesir Üniversitesi,Yüksek Lisans,Haziran 2019
Yorumlar
Yorum Gönder